✅ Demir Eksikliği: Görünmeyen Yorgunluğun Sessiz Sebebi

1. “Her gün kahveni alırken demir deposunu boş geçiriyorsan, yorgunluk artık senin karakter özelliğin olur.”
2. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünya genelinde 2 milyar insan demir eksikliği yaşıyor. Yani neredeyse her 4 kişiden 1’i.
3. Demir eksikliği kansızlığa sebep olur ama kansızlık olmadan da demir eksikliği olabilir. Ve bu durum yıllarca fark edilmez.
4. Bir kişideki demir eksikliği semptomları; verimsizlik, unutkanlık, sürekli üşüme, isteksizlik ve uykuya doyamama gibi günümüz çalışan profiline çok benzeyen belirtilerle kendini gösterir.
5. “Yorgunum çünkü çok çalışıyorum” diyorsun, belki de sadece yeterince demir almıyorsun.
6. Kadınlarda erkeklere oranla 10 kat daha fazla görülüyor. Özellikle adet dönemi olan kadınların %30-50’si risk altında.
7. Her 5 genç kadından 1’inde demir eksikliği anemisi var. (CDC, 2021)
8. Düzenli adet gören bir kadının yılda ortalama 0.5-1 litre arası kan kaybettiği düşünülüyor. Bu da yılda 200-400 mg demir kaybı demek.
9. “Diyet yapıyorum, enerjim hiç yok!” – Belki de sadece demir eksikliği yaşıyorsun. Çünkü düşük kalorili diyetler, demir alımını da düşürüyor.
10. Vegan veya vejetaryensen demir eksikliği yaşama riskin 1.8 kat daha fazla.
11. Demir eksikliği çocuklarda zeka geriliği, yetişkinlerde konsantrasyon bozukluğu yaratabilir.
12. 3 yaşına kadar yeterince demir alamayan çocukların IQ seviyeleri ortalama 5-7 puan daha düşük çıkıyor. (Lozoff B. et al., Pediatrics)
13. Ofiste dikkat eksikliği, odaklanma problemi, motivasyon düşüklüğü varsa… ajanda yerine ferritin değerine bak!
14. Düşük ferritin = düşük performans.
15. Ferritin düzeyiniz 30 ng/mL’nin altındaysa, vücudunuzda demir depoları neredeyse boş demektir.
16. Spor yapanlarda terle birlikte demir kaybı artar. Uzun mesafe koşucularının %50’sinde demir eksikliği saptanmıştır. (International Journal of Sport Nutrition)
17. “Demir eksikliği yavaş yavaş seni siler. Önce enerjini, sonra keyfini, sonra hayallerini…”
18. Günlük ortalama demir ihtiyacı: Kadınlar için 18 mg, erkekler için 8 mg’dır. Ancak emilim oranı sadece %10’dur.
19. Çay ve kahve demir emilimini %60’a kadar azaltabilir. Yemekle birlikte değil, en az 1 saat sonra tüketilmeli.
20. C vitamini ile birlikte alındığında demir emilimi %70 artar. Bir dilim portakal mucizeler yaratabilir.
21. Sık hasta oluyorsan, halsizsen, sürekli “ben zaten böyleyim” diyorsan… Olmayabilirsin. Ferritin baktır.
22. Et, sakatat, yumurta gibi hem demir kaynakları en iyi emilen demirdir. Bitkisel kaynaklı demir (ıspanak, mercimek vb.) vücut tarafından daha az emilir.
23. “Bir sabah kalktığında içinden hiçbir şey yapmak gelmiyorsa, önce içini değil kanını sorgula.”
24. Uzun süreli demir eksikliği kalp yetmezliğine, hamilelikte düşük doğum ağırlığına, hatta depresyona bile yol açabilir.
25. “Demiri ihmal etme. Çünkü bazen bir insanın kendine gelebilmesi için sadece 3 ay yeterli dozda demir kullanması gerekir.”

⚠️ Yan Etkiler ve Uyarılar

• Demir takviyeleri mide bulantısı, kabızlık, karın ağrısı gibi yan etkilere neden olabilir.
• Demir zehirlenmesi özellikle çocuklarda tehlikelidir. Takviyeler doktor önerisiyle alınmalı.
• Aşırı demir yüklenmesi (hemokromatozis) karaciğer, kalp ve pankreası etkileyebilir.

📚 Kaynakça

1. WHO. (2021). Micronutrient Deficiencies: Iron Deficiency Anaemia.
   👉 https://www.who.int/health-topics/anaemia
2. CDC. Iron Deficiency and Anemia.
   👉 https://www.cdc.gov/nutrition/micronutrient-malnutrition/iron-deficiency.html
3. Lozoff B, et al. (2006). Long-Lasting Neural and Behavioral Effects of Iron Deficiency in Infancy. Pediatrics.
   👉 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16882780/
4. Haas JD, Brownlie T. (2001). Iron deficiency and reduced work capacity: A critical review. J Nutr.
   👉 https://academic.oup.com/jn/article/131/2/676S/4686984
5. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism.
   👉 https://journals.humankinetics.com/view/journals/ijsnem/ijsnem-overview.xml